Nesta ocasión queremos renderlle especial tributo ao Sexteto Enxebre Hermanos Lamas no Centenario do seu nacemento (1910-2010).

Formado en Cornide-Teo, representaron á perfección o que foron as charangas ou murgas do século pasado no país. Seguindo a evolución natural, dende a gaita como instrumento solista ata a confluencia con outros instrumentos, como foron os de vento, conseguiron darlle á súa formación unha cor e un timbre novidoso para co son final nesta mestura de gaitas, saxo, clarinete,….

Moito do éxito do sexteto teense foi por mor da súa proxección no tempo, cen anos que superaron unha Guerra Civil e que lles outorgaron gran sona en toda a bisbarra.

Instrumentalmente, outro dos elementos novidosos foi a incorporación do saxo soprano, moi chamativo e pouco usual, xunto co clarinete, gaitas e percusión propia de banda (caixa e bombo con pratiños). Con tal formación, souberon adaptarse ás modas chegadas de fóra, aspecto que podemos comprobar na incorporación de variados ritmos foráneos: rumbas, foxtrot, habaneras, polkas, tangos, etc., moi demanda

dos polo público máis novo.

Dende o nacemento do Sexteto Enxebre Hermanos Lamas, moitas foron as cousas que mudaron ata a actualidade, cen anos que dan para lembrar aqueles bailes á saída da misa ou os concertos entre os descansos de orquestras. O secreto da súa unión, fai avivar e perdurar no tempo o recordo duns irmáns que revolucionaron o panorama musical da comarca santiaguesa.

Entre os seus integrantes, ao longo das tres xeracións dos Lamas, temos que destacar en primeiro lugar ó Sr. Ramón Lamas, líder incombustible e quen se encargaba, entre outras cousas, dos arranxos das pezas, pois destacaba en formación mus

ical (saxo e clarinete). Seu irmán, Pancho Lamas, piar básico da unión no nexo familiar polo seu bo carácter e musicalmente home polivalente (gaita e percusión), coñecido ademais polos seus aturuxos. Sen ter o apelido Lamas, J. A. Furelos, gaiteiro principal que destacaba polo seu gran fol da gaita co cal se axudaba para poder cantar e tocar. Estes foron tres piares fundamentais do sexteto, de principio a fin, encargados de formar os novos membros do grupo, tanto do núcleo familiar -fillos de Pancho (Manolo, Modesto e José) coma alleos a este -sobriños de Furelos (Manolo, Germán e Alfonso)-. Verbo disto, foron varios os integrantes que se criaron musicalmente da man de Ramón, quen impartía academia de vento de modo gratuíto na casa.

Coa desaparición destes tres piares, Ramón, Pancho e Furelos, a formación seguiu o seu percorrido como ‘Sexteto Enxebre Hermanos Lamas’ sen que houbera ningún integrante familiar con tal apelido, mais constatando así a pervivencia ata ben entrada a década dos noventa, onde desaparece como grupo profesional de música tradicional.

Co gallo do centenario conseguimos xuntar os últimos músicos que formaron parte activa deste clan familiar dos Lamas e así poder homenaxear a súa traxectoria. Este logro, do que eles son os únicos protagonistas, realizouse contando coa presenza de José Lamas (saxo) e Modesto Lamas (gaita) -fillos de Pancho Lamas-, quen na súa xuventude formaron parte do sexteto xunto co seu irmán Manolo, xa falecido, constituíndo a Segunda xeración dos Lamas. A continuación collería o relevo Germán A. Soneira (gaita) -sobriño do gaiteiro Furelos-, quen seguiu os pasos de seus irmáns no grupo e que foran introducidos por seu pai e tío na charanga. Germán xera unha nova forma de interpretar os temas, dado a súa gran maxistralidade no tanxer da gaita. Manuel Sande, derradeiro bombista da formación, formou parte da Terceira xeración dos Lamas, magnífico  a hora de interpretar os temas co seu bombo e pratiños. Por último, Miguel Lamas (clarinete), neto de Pepe Lamas e bisneto dos fundadores, asegura a continuidade no que é a Cuarta xeración dos Lamas. Nel recae toda a herdanza do patrimonio musical dos seus antepasados, constatando a transmisión dos xenes musicais familiares.

Nesta breve interpretación televisiva no programa Luar, elixiron de entre todo o seu amplo repertorio o pasodobre ‘Os Cabezudos’, dado que é unha peza moi significativa para eles, pois foron moitos anos tocando as danzas para os Cabezudos de Santiago de Compostela á parte de gustar moito nas festas e verbenas onde concorrían. En tales festas, alá polos anos corenta, producíanse as ‘remudas’ -representadas nesta interpretación da A.C.A Regionalista cos Lamas- e consistentes en cambiar de parella no baile coa peculiaridade de que o home que está a bailar coa moza ten que ceder gustosamente a súa parella no momento en que é solicitada por outro cabaleiro. Esta ‘remuda’ pódese producir en calquera momento do baile, non ten por que esperar a que acabe, e a moza non debe negarse á petición do novo danzante, para un correcto cumprimento desta acción social; mentres, o mozo que queda sen parella, e facendo propio, solicita o baile doutra moza. Estas accións tiñan o inconveniente de provocar numerosos enfrontamentos entre o sector masculino, coñécense casos moi sangrantes de pretendentes dunha mesma moza nos que algún home acaba gravemente ferido de arma branca ou de fogo, polo que acabar a paus non era o peor en moitos casos. A cortesía desvirtuábase e moitas veces aproveitábase para amolar un rival no cortexo dunha dama, para non deixar que bailara con ela en toda a festa. Hai que dicir que tan só se respectaban as parellas casadas.