As ribeiranas son bailes mixtos cunha coreografía máis ou menos concreta só coñecida polos intérpretes desta.

O home busca o seu lucimento ó mesmo tempo que “asoballa” a dama empregando todo o seu galanteo de virilidade para así impresionar a muller.

Pola contra, a dona móstrase máis submisa e pasiva nos seus movementos, sempre máis moderados e pausados cós do home.

Nas diferentes variedades rexistradas das ribeiranas, queremos facer fincapé na danza interpretada por un home e un grupo de mulleres impar, soen ser cinco ou sete. O varón realiza un pequeno cortexo para a elección da parella de baile entre as diferentes ribais femininas, reflectindo o poder social do home sobre a muller na época e que queda moi ben recollido neste dito polular: VALE MÁIS UN HOME CA SETE MULLLERES.

Os nosos informantes probablemente non son conscientes da importancia desta danza, nin coñecedores da súa función pois a aprenderon por imitación, mais estamos ante os que posiblemente sexan os derradeiros transmisores vivos que a viron e recordan, e o máis importante para nós, foron quen na súa xuventude de interpretar esta ribeirana en toda a súa significación.

As ribeiranas musicalmente interpretábanse con gaita e tamboril (unha das formacións máis antigas) aínda que os nosos informantes adaptaron a música ó toque da pandeireta, o que fixo posible que chegara ós nosos días. De cote falamos de ritmo de muiñeira pausado que, de apuralo, xa non estariamos a bailar unha ribeirana, algo que saben ben os nosos transmisores.

Esta Ribeirana propia da comarca de Santiago e arredores sufriu un rápida decadencia por diferentes motivos como a chegada doutros bailes máis modernos e sinxelos, os cambios socioculturais da vila de Santiago… etc.

Os nosos informantes, o Sr. Isolino e a Sra. Herminia, veciños de Grixoa, recórdana bailar pola festa do Apóstolo, o 25 de xullo. Para eles todo o noso cariño e gratitude pois sen a súa persoa isto non podería levarse a cabo.

Para un folclorista que dedica parte do seu tempo á recollida de datos de campo atopar con estas persoas é a maior satisfacción ó labor de investigación; un símil cun arqueólogo cando fai un achado dun fósil prehistórico, non no contexto de antigo, senón no de valor sociocultural.